نوبت کاری یا شیفت کاری چیست؟

نوبت کاری یا شیفت کاری چیست ؟

بسیاری از مشاغل هستند که در تمامی ساعات شبانه روز مشغول به فعالیت هستند و کارکنان باید ساعات کاری خود را در شیفت ها و نوبت کاری های متفاوت بگذرانند. بدین منظور طبق قانون کار این مشاغل به علت فشار کاری که به کارکنان خود  وارد می کنند، می بایست مبلغی به عنوان فوق العاده نوبت کاری در نظر بگیرند.

انواع نوبت کاری

بر طبق قانون کار چهار نوع نوبت کاری وجود دارد که بصورت زیر طبقه بندی می شود :

• نوبت کاری صبح و عصر
• نوبت کاری صبح, عصر و شب
• نوبت کاری صبح و شب
• نوبت کاری عصر و شب

انواع نوبت کاری و شیفت کاری از نظر ساعت کاری

ساعت کاری بین ۶ صبح لغایت ساعت ۱۴ بعد از ظهر، شیفت صبح  می باشد.

ساعت کاری بین ساعت ۱۴ بعد از ظهر لغایت ۲۲ شب، شیفت عصر می باشد

ساعت کاری بین ساعت ۲۲ شب لغایت ۶ صبح،   شیفت شب می باشد که شامل ۸ ساعت کاری در هر شیفت می باشد.

 شیفت کاری  کارگر  مزایایی بیشتر از دستمزد عادی روزانه دارد و با توجه به اینکه در کدام شیفت مشغول به فعالیت هستند، مزایای آن ها متفاوت می باشد. برای مثال فعالیت در ساعت های عصر و شب بسیار دشوار تر از فعالیت در ساعت های دیگر کاری است. به همین دلیل مبلغی اضافه بر دستمزد با توجه به سختی کارشان دریافت می کنند.

• نوبت کاری به کاری اتلاق می شود که در طول ماه گردش داشته باشد . اگر مدت کارکرد زیر یک ماه باشد نمی توان به آن نوبت کاری گفت.

برای مثال کارگرانی که گردش کار آن ها بصورت یک ماه صبح، یک ماه عصر و یا شب باشد مشمول استفاده از فوق العاده نوبت کاری نمی باشد چرا که همانطور که گفته شد نوبت ها باید در یک ماه گردش داشته باشند.  از طرفی چون این قبیل کارگران قانوناً غیر نوبتی تلقی می شوند در اجرای ماده ۵۸ قانون کار برای هر ساعت کار در شب که در فاصله بین ۲۲ و ۶ بامداد واقع می شود از ۳۵% اضافه بر مزد ساعت کار عادی برخوردار خواهند شد .

برای مثال اگر کارگری ۲۰ روز را در نوبت صبح و ۱۵ روز را در نوبت عصر کار کنند شیفت کاری محسوب نمی شود، چرا که در ۳۵ روز گردش صورت می گیرد. اگر ۱۰ روز در نوبت صبح و ۱۰ روز در نوبت شب کارکرد داشتند و در طی ماه گردش داشته باشد جز شیفت کاری محسوب می شود.

• کارگرانی که ۲۴ ساعت کار و ۲۴ ساعت استراحت دارند، محق به دریافت فوق العاده نوبت کاری نخواهند بود.

نحوه محاسبه نوبت کار در ماموریت نرخ نوبت کاری بر اساس حقوق ماهیانه است

برای شیفت صبح و عصر ۱۰ درصد است

برای شیفت صبح، عصر وشب  مزایای ۱۵ درصد است

برای شیفت صبح و شب مزایای ۲۲.۵ درصد است

برای شیفت عصر و شب مزایای ۲۲.۵ درصد است.

قانون محاسبه مرخصی در نوبت کاری

اساس محاسبه مزد و فوق العاده شیفت های کاری کارگران دستمزد ثابت ماهیانه آن ها خواهد بود. و چنانچه گردش کار در محدوده یک ماه تحقق پیدا کند، اگر کارگر چند روز را در مرخصی استحقاقی باشد با توجه به گردشی شدن کار در ان ماه نوبت کاری بصورت کامل داده خواهد شد.  برای روزهای تعطیلی هفتگی و تعطیلات رسمی و مرخصی استحقاقی نیز محاسبه و پرداخت گردد. پرداخت فوق العاده نوبت کاری برای مرخصی استعلاجی مورد پیدا نمی کند.

برخورد نوبت کاری به روز تعطیلی هفتگی جمعه

شیفت های کاری انواع مختلفی دارد و شیفت کاری سازمان های مختلف با یکدیگر متفاوت هستند. در صورتیکه کارگران شیفتی که ساعت کاری ان ها در روز جمعه است، علاوه بر دستمزد و  فوقالعاده شیفت کاری باید حق جمعه هم داده شود که برابر ۴۰ درصد فوق العاده موضوع تبصره ماده ۶۲ قانون کار می باشد. الزام به تعطیل یک روز دیگر در هفته به جای جمعه می باشد

محاسبه عیدی سنوات و پاداش نوبت کاری

طبق این قانون مزایا و فوق العاده شیفت کاری جز دستمزد کارگران محسوب نمی شود و در عیدی، سنوات و اضافه کاری، محاسبه نخواهند شد. 

ساعت کار کارگران نوبتی در ماه های ۳۰، ۳۱ و ۲۹  روز و نحوه محاسبه اضافه کاری در نوبت کاری

نظر به اینکه در ماده ۵۷ قانون کار اشاره گردیده که ساعات کار کارگران نوبت کار در چهار هفته متوالی نباید از ۱۷۶ساعت تجاوز نماید بنابراین با اعمال مراتب فوق در مورد کارگران نوبتی خود به خود موضوع ماههای ۲۹ ،۳۰ و ۳۱ روز مورد پیدا نخواهد کرد چون پس از خاتمه هر مورد از چهار هفته های متوالی ، چهار هفته متوالی بعدی شروع می شود ولی در هر حال چنانچه تاکید بر احتساب ساعت کار کارگران نوبتی در ماههای ۲۹ ، ۳۰ و ۳۱ روزه باشد این مقصود با لحاظ داشتن ۷ ساعت و ۲۰ دقیقه ساعت کار قانونی روزانه و در نظر گرفتن روزهای کاری کارگر در هر ماه حاصل خواهد شد .

• برای نوبت کاری  ۱۷۶ ساعت  در چهار هفته متوالی تعیین شده است که تا این سقف اضافه کار مفهومی ندارد ولی بیشتر از ۱۷۶ ساعت در هر مقطع زمانی از چهار هفته متوالی به عنوان اضافه کار محسوب می شود .

بطور مثال اگر کارگری در نوبت کاری خود در پانزده روز اول ۱۷۶ ساعت خود را کار کرده باشد برای چهار هفته متوالی بیشتر از این ساعت کاری بعنوان اضافه کار تعیین می گردد.

نحوه محاسبه اضافه کار کارگران نوبت کاری در تعطیلات رسمی

کارگران نوبت کار نیز حق استفاده از تعطیلات رسمی با استفاده از مزد را خواهند داشت و در صورت مصادف شدن روزهای کاری کارگران نوبت کار با ایام تعطیلات رسمی ، کار در ایام مذکور از همان ساعت اول به عنوان اضافه کار تلقی و برای هر ساعت کاری چهل درصد علاوه بر مزد هر ساعت کار عادی باید پرداخت گردد

نحوه محاسبه نوبت کار در ماموریت</h3
اگر ماموریت در ماه هایی که در ان گردش کار انجام شده صورت گرفته باشد، نوبت کاری به ان تعلق می گیرد. فوق العاده های نوبت کاری به کارگرانی پرداخت می شود که کارشان در محدوده زمانی یک ماه گردش داشته باشد به بیان دیگر شرط استفاده از درصدهای نوبت کاری تحقق گردش کار در داخل یک ماه می باشد . به این ترتیب چون با محقق شدن گردش کاری در طول ماه کارگر نوبت کار مشمول فوق العاده مربوط برای کل مزد ماهانه می شود.

شب کاری و نحوه محاسبه شب کاری

شب کاری برای کارگرانی تعریف می شود که به صورت نوبت کاری فعالیت نمی کنند و در ساعت شب مشغول به فعالیت هستند. شب کاری برای ساعت ۲۲ شب تا ۶ صبح تعریف می گردد . در این صورت لازم هست ۳۵ درصد علاوه بر دستمزد به عنوان اضافه شب کاری به آن ها پرداخت گردد.

در مواردی که شیفت کاری هایی که توسط کارفرما تعریف می گردند، شامل ساعاتی در این بازه زمانی باشد می بایست مدت زمان کارکرد در شیفت شب محاسبه گردد و به کارگر پرداخت شود. برای مثال در صورتی که شیفت کاری بین ساعت ۵بعد از ظهر تا ۱۲ شب باشد، دو ساعت (مدت زمان ۱۰ شب تا ۱۲ شب )به عنوان کار در زمان شب کاری با احتساب ۳۵ درصد برای آن کارگر می بایست محاسبه گردد.

مدت زمان کارکرد ماهانه در شیفت شب ۱۷۶ ساعت در ماه می باشد.  اگر کارگری نوبت کار در روز و شب باشد در مواردی که شامل نوبت کاری نباشد، در مدت زمانی که در شب مشغول به کار است ۳۵ درصد مازاد دریافت می کند.

شبکاری در روز جمعه

اگر لازم باشد که شب کاری در روز جمعه انجام شود می بایست یک روز دیگر به عنوان تعطیلی برای آن کارگر انتخاب گردد و لازم هست علاوه بر گرفتن ۳۵ درصد اضافه برای شب کاری، از ۴۰ درصد اضافه دستمزد پیش بینی شده برای کار در روز جمعه نیز بهره مند می شود.